Toetsen op basis van leerdoelen

Toetsen op basis van leerdoelen? Let op het juiste beheersingsniveau!

Een leerdoel wordt vaak gebruikt als uitgangspunt voor toetsing. Dat is logisch, want een leerdoel geeft richting aan wat er geleerd moet worden en heeft vaak een directe relatie met de beroepspraktijk. De toets sluit op die manier aan bij de leerstof én bij de beroepspraktijk. Dit klinkt vrij simpel, maar er ligt ook een veelgemaakte fout op de loer bij het toetsen op basis van leerdoelen…

Wat is een goed leerdoel?

Een goed leerdoel geeft aan wat de student na afloop van de leeractiviteit moet kennen en kunnen. Een leerdoel geeft tegelijkertijd aan wat in de beroepspraktijk belangrijk is om te kunnen of te weten. Een leerdoel is dus een uitstekend uitgangspunt voor een toets. Als je toetst op leerdoelen, is de inhoud van de toets immers relevant. Een voorbeeld van een leerdoel is ‘De student kan een informatief artikel schrijven’.

Beheersingsniveau van het leerdoel

Naast een inhoudelijk deel kent een leerdoel ook een beheersingsniveau. Het beheersingsniveau van een specifiek leerdoel geeft aan wat de kandidaat met de inhoud moet kunnen doen. Denk bijvoorbeeld aan toepassen, reproduceren, uitleggen of analyseren. Het te toetsen leerdoel is doorgaans geformuleerd op basis van een taxonomie, ofwel een categorieënsysteem voor leerstof. Het gevraagde beheersingsniveau komt overeen met een plek in de taxonomie. De taxonomie helpt zo niet alleen om leerstof overzichtelijk in te delen, maar ook om op het goede niveau te toetsen.

Toetsen op het juiste beheersingsniveau van het leerdoel – een voorbeeld

Een veel gemaakte fout bij het toetsen op leerdoel is dat de toetsvraag of de examenopdracht niet aansluit bij het beoogde beheersingsniveau.

Voorbeelden

Reflectie

Waarom is het eerste voorbeeld beter? Omdat de student daadwerkelijk de handeling die in het leerdoel staat beschreven uitvoert. Zo toets je of de student al dan niet in staat is het bedoelde artikel echt te schrijven. In het tweede geval toets je alleen of de student weet hoe het artikel moet worden opgebouwd. Daarmee toets je of de student een goede start kan maken met het artikel (qua opbouw). Je toetst echter niet  of hij het kan schrijven zonder fouten, binnen de beschikbare tijd en met de juiste informatie voor de doelgroep. Het leerdoel ‘De student kan een informatief artikel schrijven’ meet een complexe vaardigheid (analyse), ook al gaat het om een relatief eenvoudig onderwerp. Alleen in het goede voorbeeld is werkelijk sprake van analyse. Het andere voorbeeld legt de nadruk op toepassen wat niet aansluit bij het beheersingsniveau waarop wordt getoetst.

Conclusie

Bij het toetsen op basis van leerdoelen speelt het juiste beheersingsniveau een cruciale rol. Hou dit goed in de gaten zodat de toets aansluit bij wat in de beroepspraktijk wordt gevaagd.