Kun je praktijktoetsen digitaliseren?

Met een toename in het onderwijs op afstand is ook (praktijk)toetsing op afstand een heel relevant onderwerp. Praktijktoetsing heeft grote voordelen en is überhaupt een zeer gewilde vorm van toetsing. Uiteraard kunnen niet alle praktijkelementen digitaal getoetst worden. Toch zijn er verschillende toepassingen waarvoor het wel degelijk tot de mogelijkheden behoort.

Waarom praktijktoetsing?

Er zijn verscheidene voor- en nadelen te benoemen voor praktijktoetsing. Verreweg het grootste voordeel is dat een goede praktijktoets de meest relevante manier van toetsing is. Kun je immers aantonen dat je een vaardigheid beheerst, is de kans het grootst dat je kunt starten als beginnend beroepsbeoefenaar. Daarnaast is er meestal groot draagvlak voor deze vorm van toetsing, hoe spannend ook voor kandidaten.

Een belangrijke nadeel is dat praktijktoetsing nooit helemaal vrij is van subjectiviteit. Dit nadeel is echter vrij gemakkelijk toto een minimum te beperken. Je kunt bijvoorbeeld de criteria waarop je toetst concretiseren in specifieke meetpunten en beoordelaars trainen op het goed hanteren van deze criteria en meetpunten.

Toepassingen van digitale praktijktoetsen

Voor sommige praktische handelingen is digitale praktijktoetsing simpelweg onmogelijk. Denk daarbij aan handelingen als het vervangen van auto-onderdelen bij autoreparaties of het zetten van spuiten door een verpleegkundige.

Maar als we verder inzoomen op praktijktoetsing zijn er ook een aantal zaken die wel degelijk in aanmerking komen voor digitalisering:

1. Toetsing van oordeelsvorming;
2. Praktijktoetsing van schriftelijk product;
3. Toetsing van gesprekstechnieken;
4. Faciliteren met digitale middelen.

1. Toetsing van oordeelsvorming

Sommige handelingen vloeien voort uit een vooraf gevormd oordeel, bijvoorbeeld het uitvoeren van een APK keuring. Dergelijke handelingen zijn goed te toetsen met een digitale praktijktoets. Daarnaast vormt oordeelsvorming vaak een onderdeel van een praktische handeling. Ook deze variant van oordeelsvorming is goed digitaal te toetsen. Denk hierbij aan het werk van een verkoopmedewerker. Een examenopdracht kan zijn: ‘schat de behoefte van de klant in aan de hand van dit filmpje’. Deze beoordeling is dan een onderdeel van de praktische handeling ‘het voeren van een verkoopgesprek’.

2. Praktijktoetsing van schriftelijk product

Daarnaast kun je handelingen waarbij de kandidaat een schriftelijk product oplevert prima digitaal toetsen. Denk bijvoorbeeld aan het uitschrijven van een proces-verbaal door de Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA) aan de hand van een situatieschets, te zien in een filmpje. Een ander voorbeeld is het opstellen van een deel van de jaarrekening door een accountant. Praktijk gerelateerde activiteiten die gezien het eindproduct gemakkelijk gedigitaliseerd kunnen worden.

3. Toetsing van gesprekstechnieken

Ook gedragingen die voorkomen tijdens gesprekken, kun je digitaal toetsen. Een kandidaat krijgt dan eerst een situatieschets (in een filmpje) te zien en reageert vervolgens direct via de webcam. Na afloop van de praktijktoets beoordeelt de beoordelaar de getoonde reacties van de kandidaat. Denk hierbij aan het reageren op de gesprekspartner in een onderhandelingsgesprek of het geven van een (eerste aanzet van een) advies. Het is uiteraard niet hetzelfde als het voeren van een onderhandelings- of adviesgesprek, maar in de basis kun je wel toetsen of iemand goed kan reageren op wat er speelt in een situatie.

4. Faciliteren met digitale middelen

Digitale middelen kunnen bovendien (praktijk)toetsing (op afstand) ondersteunen. Bijvoorbeeld bij het uitvoeren van een rollenspel. De inzet van digitale middelen, zoals een camera en een online verbinding maken dat het niet meer nodig is om allemaal op dezelfde locatie te zijn. Daarnaast kan zelfs de kwaliteit van de beoordeling toenemen met deze manier van toetsen: door het rollenspel op te nemen kan het bij de beoordeling meerdere malen worden bekeken. Een ander voorbeeld waarin digitale tools op een positieve wijze (praktijk)toetsing faciliteren, is de inzet van toetssoftware bij het veilig, compleet en overzichtelijk invullen, opslaan en verzenden van beoordelingsformulieren.

Conclusie

Praktijktoetsen kunnen absoluut (deels) gedigitaliseerd worden! Zo zijn verschillende aspecten van het praktisch handelen prima digitaal te toetsen. Bovendien komt de digitale ondersteuning van praktijktoetsen de kwaliteit en de veiligheid vaak ten goede.